Montgomery L. M. Emilka 03 Emilka na falach Ĺźycia
453. Hardy Kate ĹwiÄto Ĺźycia
0901. Rose Emilie MÄĹźczyzna jej Ĺźycia
Baniewicz Artur Smoczy Pazur
Darcy, Emma Die Soehne der Kings 01 Nathan King, der Rinderbaron
CD2 Daj mi pić Józef Augustyn SJ
Sandemo Margit Saga O CzarnoksićÂśźniku 07 Bezbronni
Dorota SumiśÂska Autobiografia na czterech śÂapach
Eo Holmberg, Ake Ture Sventon en Londono
Gold_Kristi_ _Doktor,_ktory_lamal_serca
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ostatnim możemy tylko powiedzieć, że jego zjawisko nie może być zjawiskiem velle, nie wiemy
jednak, czy nolle w ogóle się jawi, tj. czy zachowuje jakiś wtórny byt dla intelektu, który (intelekt)
dopiero musiałoby wytworzyć; a ponieważ intelekt znamy jedynie jako organ woli w jej
potwierdzeniu, nie pojmujemy, dlaczego po jego (potwierdzenia) zniesieniu - miałoby go wytwarzać.
Nie możemy także nic orzec o jego (no/te) podmiocie, gdyż rozpoznaliśmy go pozytywnie tylko w
przeciwstawnym akcie velle, jako rzecz w sobie jej świata zjawiskowego.
Między etyka Greków a etykę Hindusów zachodzi jaskrawe przeciwieństwo. Ta pierwsza
(chociaż z wyjątkiem Platona) ma za cel zdolność do prowadzenia szczęśliwego życia, vitam heatam;
druga zaś uwolnienie i wyzwolenie z życia w ogóle, jak się to wprost stwierdza zaraz w pierwszym
zdaniu traktatu Sankhjakarika.
Spokrewniony z tym i wzmożony naocznościa kontrast otrzymamy rozważając piękny antyczny
sarkofag z Galerii Florenckiej, którego reliefy przedstawiają cały rząd weselnych ceremonii, od
pierwszych oświadczyn aż do odprowadzenia nowożeńców przy świetle pochodni Hymena do
małżeńskiego łoża; wyobrazmy leż sobie obok trumnę chrześcijańsko, okryte na znak żałoby
czarnym kirem, i z wyrzezbionym na niej krucyfiksem. Jest to nader znaczące przeciwieństwo. W
obu przypadkach chodzi o pociechę w śmierci - w obu w przeciwstawny sposób i w obu z równą
słusznością. Jeden obraz oznacza potwierdzenie woli życia, któremu życic po wsze czasy pozostaje
pewne, jakkolwiek szybko by się zmieniały kształty. Drugi zaś oznacza - poprzez symbole cierpienia
i śmierci - zaprzeczenie woli życia i wyzwolenie ze świata, gdzie królują śmierć i szatan. - Między
duchem grecko-rzymskicgo pogaństwa a duchem chrześcijaństwa zachodzi przeciwieństwo, które
jest w swej istocie opozycją potwierdzenia i zaprzeczenia woli życia; ostatecznie zaś chrześcijaństwo
ma tu w gruncie rzeczy słuszność.
Etyka moja stoi w takim stosunku do wszystkich etyk europejskiej filozofii, jak Nowy Testament
do Starego Testamentu - zgodnie z kościelnym pojmowaniem lego stosunku. Stary Testament
poddaje mianowicie człowieka władzy Prawa, które jednak nie prowadzi do wyzwolenia. Nowy
Testament natomiast uznaje Prawo za niewystarczające, a nawet uwalnia od niego (np. Rz 7, Ga 2 i
3). W zamian głosi on królestwo łaski, które osiąga się przez wiarę, miłość blizniego i całkowite
samowyrzeczenie: jest to droga do wyzwolenia ze zła i ze świata. Gdyż - na przekór wszystkim
protesiancko-racjonalistycznym wypaczeniom - duch ascetyczny jest w istocie rzeczy duszą
Nowego Testamentu. Duch ten zaś - to właśnie zaprzeczenie woli życia, a owo przejście od Starego
do Nowego Testamentu, od rządów Prawa do panowania wiary, od usprawiedliwienia przez uczynki
do wyzwolenia przez Pośrednika, od władzy grzechu i śmierci do wiecznego życia w Chrystusie
oznacza sensu proprio przejście od zwykłych cnót moralnych do zaprzeczenia woli życia. - Otóż. w
26
duchu Starego Testamentu są utrzymane wszystkie poprzedzające mnie etyki filozoficzne, z ich
absolutnym (tj. wyzbytym podstawy, jak i celu) prawem moralnym i wszelkimi moralnymi
nakazami i zakazami, do których skrycie dokomponowuje się rozkazującego Jahwe, jakkolwiek
rozmaicie wypadają w nich formy i prezentacje całej sprawy. Moja etyka zaś ma podstawę, sens i
cci: wykazuje najprzód teoretycznie metafizyczną podstawę sprawiedliwości i miłości blizniego,
polem zaś ukazuje cel, do którego one - przy doskonałym praktykowaniu - muszą w końcu
prowadzić. Zarazem deklaruje otwarcie naganny charakter świata i odsyła do zaprzeczenia woli jako
drogi do wyzwolenia. Jest więc rzeczywiście utrzymana w duchu Nowego Testamentu, podczas gdy
wszystkie inne etyki są w duchu Starego Testamentu i odpowiednio też przeradzają się teoretycznie
w zwykły judaizm (nagi, despotyczny teizm). W tym sensie można by mą naukę nazwać właściwą
filozofia chrześcijańską - jakkolwiek paradoksalnie może to wyglądać w oczach tych, którzy nie
sięgają do sedna sprawy, lecz kontentują się zewnętrzną powłoką.
Ten, kto zdolny jest do nieco głębszych przemyśleń, pojmie łatwo, że ludzkie pożądania nic
zaczynają być grzeszne dopiero w tym punkcie, gdzie - krzyżując się przypadkowo w swych
poszczególnych dążnościach - powodują z jednej strony zło doznawane, z drugiej zaś zło zadawane;
lecz że - w tym sianie rzeczy - muszą być grzeszne i naganne już pierwotnie i ze swej istoty, a zatem
sama cała wola życia jest niegodna. Cala przecież ohyda i boleść, przepełniająca sobą świat, jest
tylko nieuniknionym rezultatem wszystkich charakterów, w których obiektywizuje się wola życia w
powiązanych nieprzerwanym łańcuchem konieczności okolicznościach, które dostarczają im
motywów - a więc zwykłym komentarzem do potwierdzenia woli życia (por. Deutsche Theologic, s.
93). Zmierć dowodzi, że samo nasze istnienie implikuje winę.
Szlachetny charakter nic będzie się pochopnie żalił na swój własny los, raczej odnosi się doń to, co
Hamlet mówi na pochwalę Horacego; For Ihou hast been As one, m siifferinf; all, Ihat suffers
nolh/m; (Byłeś jedynym, który umiał przyjąć każde cierpienie jak gdyby bez cierpień'.
Można to zrozumieć z racji taktu, iż laki człowiek, rozpoznając własną istotę także w innych i stąd
uczestnicząc w ich losie, widzi prawie zawsze wokół siebie doświadczenia losowe jeszcze cięższe niż
jego własne; dlatego też nie może wnosić skargi na swój los. Natomiast nieszlachetny egoista, który
ogranicza wszelką rzeczywistość do samego siebie uważając innych za zwykłe maski i fantomy, nie
będzie w ogóle uczestniczył w ich losie, lecz zakrzątnie się wyłącznie wokół własnego; czego na-
stępstwem są częste lamenty i wielka drażliwość.
Właśnie to rozpoznanie siebie w obcym zjawisku, z czego - jak to często wykazywałem -
wypływają przede wszystkim sprawiedliwość i miłość blizniego, prowadzi w końcu do wyrzeczenia
się woli; zjawiska bowiem, w których się ona przedstawia, lak wyraznie znajdują się w stanie
cierpienia, ze ten, kto rozciąga swe ja" na nie wszystkie, nic może nadal go ( ja") chcieć - niczym
ktoś, kto wybierając wszystkie bilety loteryjne musi z koniecznością ponieść wielką stratę.
Potwierdzenie woli zakłada ograniczenie samoświadomości do własnego indywiduum i bazuje na
możliwości korzystnego biegu życia z ręki przypadku.
Jeśli przy pojmowaniu świata wychodzi się od rzeczy w sobie, woli życia, to jako jej rdzeń, jej
największe stężenie znajdujemy akt płciowy; jawi się on wtedy jako początek, jako punkt wyjściowy,
jest puncium saliens jaja świata i rzeczą najważniejszą. Jakiż to natomiast kontrast, jeśli wyjdziemy
od danego nam jako zjawisko, empirycznego świata, świata jako przedstawienie! Tu mianowicie akt
ów prezentuje się jako coś całkiem osobnego i szczególnego, o podrzędnej randze, ba, jako zasłonięta
i ukryta sprawa uboczna, która się tylko chyłkiem wkrada, dziwaczna anomalia, dająca często lemat
do śmiechu. Mogłoby się jednak zdawać, iż diabeł chciał się tylko przy tym zabawić z nami w [ Pobierz całość w formacie PDF ]
