Shaw Chantelle Greek Husbands Szafirowy naszyjnik (Ĺwiatowe Ĺťycie Duo 417)
KoĹciuszko_Robert_ _Wojownik_Trzech_ĹwiatĂłw_03_ _Tata
Susan Ee Angelfall 02 Penryn i Ĺwiat Po
Le Guin Ursula K. Ekumena T. 6 SĹowo Las Znaczy Ĺwiat
MacApp C. C. Ĺwiat bez sĹoĹca
Antonio Fogazzaro Piccolo mondo moderno
Armand Antoni CzĹowiek z lustra
Anderson Poul Liga Polezotechniczna Tom 1 Wojna Skrzydlatych
Doc Savage DS182 The Red Sp
White Ellen G. Nauki Z Góry BśÂogosśÂawienia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zek Sowiecki. A kiedy uderzył, Stalin okazał się nagle z dnia na dzień
najcenniejszym sojusznikiem demokracji, jej mężnym obrońcą, dla wielu ludzi
po prostu niekwestionowanym przywódcą wolnego świata w walce przeciw
hitlerowskiej tyranii"1'.
2.
Niemiecka agresja na Polskę stała się początkiem nowej wojny świa-
towej. Uczestniczyło w niej 61 państw i około 80% mieszkańców świata. Pod
broń powołano 110 mln ludzi. Szacuje się, że śmierć poniosło około 50-60 mln
osób. Wydatki związane z wojną pochłonęły około biliona dolarów2
wszystkich państwach ogromnie wzrosło zapotrzebowanie na broń i sprzęt
wojskowy. Wszelkie potrzeby społecT.ne zostały podporządkowane wyrno-
gom wojny.
Przebieg II wojny światowej stał się podstawą istotnej korekty układu sił
tak w skali kontynentalnej jak i światowej. Najpoważniejszymi beneficjenta-
mi II wojny światowej okazały się supermocarstwa. Wiązało się to z tym, że
dzwigały one główny ciężar wojny i dlatego odgrywały dominującą rolę
w koalicji antyhitlerowskiej. Stany Zjednoczone, zapatrzone w okresie między-
wojennym w korzyści płynące z izolacjonizmu i neutralności, w czasie wojny
znalazły się w centrum politycznym świata. Dopiero w latach II wojny
światowej Amerykanie definitywnie zerwali z kultem izolacjonizmu jako for-
my uczestnictwa w polityce międzynarodowej. Cieszący się dużą sympatią
1"ranklin Delano Roosevelt nie ukrywał wobec sojuszników amerykańskich
ambicji politycznych. Różnił się pod tym względem od Woodrow Wilsona
trzymającego się mesjanistycznych funkcji "nowego" świata względem "stare-
go". Gen. Ch. de Gaulle na marginesie konferencji w Casablance w styczniu
1943 r., .w której uczestniczyli Churchill i Roosevelt oraz konkurujące ze so-
bą ugrupowania francuskie notował: "Roosevelt stał na stanowisku, że
przyszły pokój powinien być pokojem amerykańskim, jemu osobiście przy-
sługuje prawo podyktowania jak ma być zorganizowany świat powojenny, że
państwa zmiecione biegiem wydarzeń, muszą się poddać jego wyrokom"21.
'9 A. Szczypiorski, Dś wszystko jest cieniem, w: Gazeta Wyborcza, 24-26 grudnia
1994,
s. 12.
2o A: Czubiński, W. Olsżewski, Historia powszechna 1939-1994, Poznań 1995. s.
183 i n.
z' Szerzej W.T. Kowalski, Wielka Koalicja 1941-1945, Warszawa 1972, t. I, s. 28.
Geneza i międzynarodowe znaczenie II wojny światowej 71
Odnosiło się to m.in. do jego Francji, która z wielkim trudem dobijała się
uznania jeśli już nie pierwszorzędnej, to choć znaczącej pozycji między-
narodowej. .
W leżącej z dala od działań wojennych Ameryce wojna dokonywała
gwałtownych zmian. Produkcja przemysłowa rosła 15% rocznie. Kraj ten
stawał się jakby jedną wielką fabryką. USA sięgnęły po prymat w świecie przy
pomocy narzędzi ekonomicznych. W bankach amerykańskich znalazło się po
wojnie 70% światowych rezerw złota. Pozycję tego kraju umacniał potężny
przemysł i silna armia, która pod wieloma względami, zwłaszcza wyposażenia,
górowała nad pozostałymi. Przypieczętowaniem tej przewagi była Hiroszima
i Nagasaki. Polityczny sens użycia broni jądrowej jest stale dyskutowany,
choć dla większości nie ulega kwestii. Prezydent Truman, przebywający
podczas eksplozji atomowych w Poczdamie, nowy status Stanów Zjedno-
czonych w zaufanym gronie ujął w słowach: "Dysponujemy obecnie nową
bronią. Tak potężną, takiego rodzaju, że nie potrzebujemy więcej Rosji. Ani
żadnego innego sojusznika"22.
Rozprzestrzenianie się działań wojennych w Europie oraz agresja japoń-
ska spowodowały duże zaangażowanie się ogółu Amerykanów w wojnę. Pod
tym względem sytuacja była nieporównywalna z poprzednią wojną świato-
wą. Dominację w Ameryce Centralnej i Południowej uzupełniono ugrun-
towaniem pozycji w Azji, która w kalkulacjach amerykańskich często za-
jrnowała ważniejsze miejsce niż Europa23. Duże uznanie zyskała amerykańska
pomoc w ramach programu land lease (w sumie prawie 60 mld dolarów) oraz
powojenna pomoc techniczna i aprowizacyjna. UNRRA należała do najpo-
pularniejszych instytucji powojennego świata. Produkty przez nią rozdziela-
ne (czekolada, papierosy, konserwy, alkohol) często zastępowały pieniądze.
Zaangażowanie to miało nie tylko ekonomiczne, . ale również polityczne
i psychologiczne znaczenie. Wiązało się też z istotną rolą jaką Stany Zjedno-
czone odgrywały w procesie tworzenia nowej organizacji międzynarodowej,
zbudowanej na zasadach praktykowanych w Lidze Narodów. Proces ten
rozpoczął się zanim USA znalazły się w stanie wojny. Promotorzy tej insty-
tucji, pomni dotkliwej porażki poniesionej przez prezydenta Wilsona - bądz
co bądz "ojca" Ligi Narodów - zdecydowali się na skoncentrowanie prac
przygotowawczych w Stanach Zjednoczonych. Harty Hopkins, zaufany
doradca prezydenta Roosevelta, podczas rozmowy z Churchillem już w stycz- [ Pobierz całość w formacie PDF ]
