Griffin G. Edward, The Future is Calling (2008)
Hank Edwards A Carnal Cruise (pdf)
Binchy Maeve Szklane jezioro
Timothy Zahn Cobra 2 Cobra Strike
The Barker Triplets 2 Coll
MacApp C. C. śÂšwiat bez sśÂ‚ośÂ„ca
02 Nienacki Zbigniew Pan Samochodzik i Skarb Atanaryka
Samson Hanna PuśÂ‚apka na motyla
Catherine Spencer Lato w Prowansji
Andrzej Sapkowski [Witcher 01] The Last Wish (pdf)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
maitoÊç przygód czytelniczych w Ýyciu literackim jakiejkolwiek zbiorowoÊci nie
moÝe si´ przecieÝ przydarzyç jednostce. A przygody owe, nawet wydobyte z chaosu
i w"àczone w pewien model, tym bardziej tracà charakter zapisu jednolitego przebie-
gu lektury...
Zarysowana wyÝej antynomia mi´dzy poczuciem ca"oÊci a przeÊwiadczeniem
o koniecznej fragmentarycznoÊci jej uj´cia daje o sobie znaç w kolejnych fazach
ekspertyzy literaturoznawczej, a wi´c:
na poziomie analizy,
na poziomie opisu,
na poziomie interpretacji.
Spróbujmy przeÊledziç metamorfozy badania ca"oÊci wielotekstowych, si´gajàc
po przyk"ady do grupy utworów, którà uÊwiadamiamy sobie jako polskà poezj´
wspó"czesnà .
Interpretacja wobec analizy. To nie przypadek, Ýe wyk"ady metodologiczne na te-
mat powinnoÊci interpretatora, który zajmuje si´ pojedynczym dzie"em literackim,
faworyzujà analiz´ (jako stadium przygotowawcze) i z niewielkim zainteresowa-
niem przyglàdajà si´ opisowi.
Interpretacja nie jest specyficznie naukowà formà repliki na tekst artystyczny. Po-
jawia si´ w krytyce literatury, towarzyszy lekcjom j´zyka polskiego w szkole Êred-
niej, a takÝe wszelkim innym praktykom odbiorczym. Ilekroç zmierza ku nauce,
szuka oparcia w analizie. Jak wynika z recepcji arcydzie", ich rozbiory badawcze za-
trudniajà wciàÝ nowe i nowe pokolenia znawców, i wydajà si´ nie mieç ko’ca: do-
póty, dopóki trwa rozwój poetyki teoretycznej. Im rzetelniej wi´c interpretacja
utworu zagospodarowuje obszary jego analizy, tym silniejsza pewnoÊç zwiàzania
dzia"a’ interpretacyjnych z repertuarem ofert naukowej wiedzy o literaturze.
Wi´kszoÊç poj´ç z teorii dzie"a apeluje do procedur analitycznych, i do my-
Êlenia analitycznego. Poj´cia te, niektóre nazwy genologiczne, terminy okreÊla-
jàce pewne substruktury oraz elementy tekstu sà w istocie implikacjami anali-
tyczno-badawczymi, to znaczy: nie dajà wizji utworu w jego kszta"cie dost´p-
nym czytelnikowi, lecz oÊwietlajà jak gdyby relacje mi´dzy sk"adnikami dzie"a
bezpoÊrednio po jego rozbiorze. MoÝe to byç, dla przyk"adu, relacja obecno-
Êci i braku spodziewanych znaków literackich (odnotowana w terminach typu:
wiersz bezrymowy, proza afabularna, gdy wyróÝnikiem jest brak, lub odwrotnie,
gdy podkreÊla si´ obecnoÊç jakichÊ chwytów poprzez nazwy powieÊç z tezà ,
jamb z hiperkataleksà itd.). Albo: relacja obfitoÊci i niedostatku, kiedy to no-
menklatura badawcza akcentuje iloÊciowe niedobory lub nadmiary w dziele (tok
anapestyczny, motyw przewodni, s"owo-klucz). Wreszcie: istniejà poj´cia, któ-
re by"y pierwotnie uogólnieniem analizy, prowadzonej w ten sposób, aby ele-
menty wymontowane z tekstu okreÊli"y si´ wzgl´dem siebie poprzez stosunek
zmiany i kontynuacji (tradycji i nowatorstwa), np. mowa pozornie zaleÝna, mo-
nolog wewn´trzny.
Opis dzie"a, skromny, zdroworozsàdkowy, nie utrzymuje tak licznych i atrakcyj-
nych kontaktów z teorià i w refleksji nad przebiegiem interpretacji badawczych wy-
daje si´ tematem drugorz´dnym.
Z chwilà jednak, gdy obiektem bada’ staje si´ ca"oÊç wielotekstowa (np. poezja
kilku dziesi´cioleci), proporcje si´ odwracajà. O powodzeniu interpretacji ca"oÊci
decyduje przede wszystkim opis; zagadnienia analizy schodzà na margines.
94
Dlaczego? Komunikacja literacka w uk"adzie odbiorczym to nie tylko suma
lektur, ale równieÝ wieloÊç transformacji polekturowych: jawnych i ukrytych. Z te-
go punktu widzenia analiz´ moÝna rozumieç jako naturalny sposób istnienia twór-
czoÊci danego okresu historycznoliterackiego.
Na poziomie recepcji potocznej, która nie chce si´ podporzàdkowaç autorytetowi
krytyki bieÝàcej, panoszà si´ rozbiory przypadkowe, mechaniczne i ostro wybiór-
cze. Poszczególne teksty, zw"aszcza poetyckie, rozpraszajà si´ na osobne fragmen-
ty, osadzajà si´ w pami´ci jako antologie cytatów, konstytuujàc nader oryginalne
widzenie ca"oÊci . ¸atwo sobie moÝna wyobraziç czytelnika, dla którego liryka
trzydziestolecia sprowadza si´ do rejestru paru nazwisk, tytu"ów, zapami´tanych
czàstek wierszy i motywów. Dajmy na to:
Ga"czy’ski: rzucam kwiaty na tor, którym przejeÝdÝa rewolucja.
RóÝewicz: ocala"em prowadzony na rzeê.
Bia"oszewski: ulica wyglàda jak ulidza.
Harasymowicz: pajàczki. [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]
