Edmund Husserl Kryzys Europejskiego Czlowieka a Filozofia
Carl Djerassi & Dav
Laurie King Mary Russel 07 The Game
Kelly_Leslie_Najskrytsze_pragnienia
jps.21722
Glen Cook The Dragon Never Sleeps
Irving Jan The Pleasure Slave (pdf)
Anne Brooke The Hit List (pdf)
Jeffrey Lord Blade 10 Ice Dragon
Krzyszton Barbara Karolino, nie przeszkadzaj
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
jednak nawet wielkie ilości energii niosą jedynie znikomo małe masy, przeto związek
między masą i energią nie został wykryty wcześniej. Dwa prawa: prawo zachowania
masy i prawo zachowania energii - z oddzielna nie są już ważne; zostały one
połączone w jedno prawo, które nazwać można prawem zachowania masy lub
energii. Pięćdziesiąt lat temu, gdy stworzona została teoria względności, hipoteza
głosząca równoważność masy i energii zdawała się oznaczać radykalną rewolucję w
fizyce i niewiele znano wówczas faktów, które hipotezę tę potwierdzały. Obecnie w
wielu eksperymentach można obserwować, jak z energii kinetycznej powstają cząstki
elementarne i jak giną przekształcając się w promieniowanie. Toteż przekształcanie
się energii w masę i vice versa nie jest dziś czymś niezwykłym. Wyzwalanie
ogromnych ilości energii podczas eksplozji atomowych jest zjawiskiem, które
również, i to w sposób niezmiernie poglądowy, przekonywa nas o słuszności
równania Einsteina. W tym miejscu nasuwa się jednak pewna krytyczna uwaga natury
historycznej.
Twierdzono niekiedy, że ogromne ilości energii wyzwalające się podczas
eksplozji atomowych powstają w wyniku bezpośredniego przekształcania się masy w
energię i że jedynie dzięki teorii względności można było przewidzieć to zjawisko.
Jest to pogląd niesłuszny. O tym, że jądro atomowe zawiera ogromne ilości energii,
wiedziano już od czasu doświadczeń Becquerela, Curie i Rutherforda nad rozpadem
promieniotwórczym. Każdy pierwiastek chemiczny ulegający rozpadowi, np. rad,
wyzwala ciepło w ilości około miliona razy większej od tej, jaka wydziela się
podczas reakcji chemicznych, w których bierze udział ta sama ilość substancji.
yródłem energii w procesie rozszczepienia atomów uranu jest to samo, co podczas
emisji czÄ…stek ± przez atomy radu. yródÅ‚em tym jest przede wszystkim
elektrostatyczne odpychanie się dwóch części, na które dzieli się jądro. Energia
wyzwalana podczas eksplozji atomowej pochodzi bezpośrednio z tego właśnie zródła
i nie jest bezpośrednim wynikiem przekształcenia się masy w energię. Ilość
elementarnych cząstek o skończonej masie spoczynkowej nie maleje wskutek
eksplozji atomowej. Prawdą jest jednak, że energia wiązania nukleonów w jądrze
atomowym przejawia siÄ™ w jego masie, a zatem wyzwolenie siÄ™ energii jest w
pośredni sposób związane ze zmianą masy jądra. Zasada równoważności masy i
energii, niezależnie od swego znaczenia fizycznego, zrodziła problemy związane z
bardzo starymi zagadnieniami filozoficznymi. Według wielu dawnych systemów
filozoficznych substancja, materia, jest niezniszczalna. Jednakże wiele doświadczeń
przeprowadzonych przez współczesnych fizyków dowiodło, że cząstki elementarne,
np. pozytony lub elektrony, ulegają anihilacji i przekształcają się w promieniowanie.
Czy oznacza to, że te dawne systemy filozoficzne zostały obalone przez
eksperymenty współczesnych fizyków i że argumenty, z którymi mamy do czynienia
w tych systemach, są fałszywe?
Byłby to z pewnością wniosek zbyt pochopny i niesłuszny, albowiem terminy
substancja" i materia", stosowane przez filozofów starożytnych i średniowiecznych,
nie mogą być po prostu utożsamione z terminem masa" występującym w fizyce
współczesnej. Jeśli pragnie się wyrazić treść naszych współczesnych doświadczeń za
pomocą terminów występujących w dawnych systemach filozoficznych, to można
powiedzieć, że masa i energia są dwiema różnymi postaciami tej samej substancji", i
tym samym obronić tezę o niezniszczalności substancji.
Trudno jest jednak twierdzić, że wyrażenie treści współczesnej wiedzy
naukowej za pomocą dawnej terminologii przynosi jakąś istotną korzyść.
Filozoficzne systemy przeszłości wywodzą się z całokształtu wiedzy, którą
dysponowano w czasie ich powstania, i odpowiadają temu sposobowi myślenia, który
wiedza ta zrodziła.
Nie można wymagać od filozofów, którzy żyli przed wieloma wiekami, aby
przewidzieli osiągnięcia fizyki współczesnej i teorię względności. Dlatego też
pojęcia, które powstały bardzo dawno w toku analizy i interpretacji ówczesnej
wiedzy, mogą być nieodpowiednie, mogą nie dać się dostosować do zjawisk, które
jesteśmy w stanie zaobserwować dopiero w czasach dzisiejszych, i to jedynie dzięki
nader skomplikowanym przyrzÄ…dom.
Zanim jednak zaczniemy rozpatrywać filozoficzne implikacje teorii
względności, musimy przedstawić dzieje jej dalszego rozwoju.
Jak powiedzieliśmy, wskutek powstania teorii względności odrzucono
hipotezę eteru", która odgrywała tak doniosłą rolę w dziewiętnastowiecznych
dyskusjach nad teorią Maxwella. Gdy mówi się o tym twierdzi się niekiedy, że tym
samym została odrzucona koncepcja przestrzeni absolutnej. To ostatnie stwierdzenie
można jednak uznać za słuszne tylko z pewnymi zastrzeżeniami. Prawdą jest, że nie
sposób wskazać taki szczególny układ odniesienia, względem którego eter
pozostawałby w spoczynku i który dzięki temu zasługiwałby na miano przestrzeni
absolutnej. Błędne jednakże byłoby twierdzenie, że przestrzeń straciła wskutek tego
wszystkie własności fizyczne. Postać, jaką mają równania ruchu dla ciał materialnych
lub pól w normalnym" układzie odniesienia, różni się od postaci, jaką przybierają te
równania przy przejściu do układu znajdującego się w ruchu obrotowym bądz
poruszającego się ruchem niejednostajnym względem układu normalnego". Istnienie
sił odśrodkowych w układzie znajdującym się w ruchu obrotowym dowodzi
(przynajmniej z punktu widzenia teorii względności z lat 1905-1906), że przestrzeń
ma takie własności fizyczne, które pozwalają np. odróżnić układ obracający się od [ Pobierz całość w formacie PDF ]
