Naomi Novik Temeraire 1 His Majesty's Dragon
Boniecka Marta Pani wiatru
Castle Jayne śÂw. Helena 02 Gardenia
Frances Stockton Quarterback Blitz (pdf)
Lowell Elizabeth Bracia Maxwell Jesienny kochanek tom 1
132. Title Elise Mimo twoich wad
Zane Grey The_Rustlers_Of_Pecos_County
059.Marinelli Carol Biznesmen i dziennikarka
W obronie wegetarianizmu. Czas, żeby fakty mówiły same za siebie
GR1094.Kat_Cantrell_Przystanek_Wenecja
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
wyjaśnień logiczno-semantycznych, można je sprowadzić do następujących siedmiu typów15:
1. Wyjaśnienia genetyczne opisujące dokładnie lub zarysowujące czasową kolejność zdarzeń
prowadzących do powstania tego, co chcemy wyjaśnić.
2. Wyjaśnienia intencjonalne czyli zmierzające do ustalenia zamiaru czy też celu, jaki tkwił u
podstaw działania danego człowieka czy ludzi, czy też ich zachowania, jakie spowodowało
interesujące nas zdarzenie.
3. Wyjaśnienia zachowań ludzi poprzez wskazywanie na ich skłonności, powodujące niezależnie od
ich woli określone zachowania.
4. Wyjaśnienia usprawiedliwiające, jakie wskazują na różnego rodzaju tzw. racje", tkwiące u podstaw
danych zachowań.
5. Wyjaśnienia funkcjonalne odpowiadające na dwa rodzaje pytań:
a) jakim potrzebom czyni zadość dany fakt albo
b) jakie zadania spełnia interesujący nas fakt w danych warunkach?
6. Wyjaśnienia poprzez odwoływania się do empirycznie sprawdzalnych uogólnień.
7. Wyjaśnienia poprzez odwoływanie się do teorii, rozumianej: a) jako pewna koncepcja hipotetyczna
albo b) jako konstrukcja założeń i praw przyjętych w danej nauce.
Oczywiście nie wszystkie spośród wymienionych typów wyjaśnień są przydatne dla naukowych
wyjaśnień, ponieważ nie wszystkie prowadzą do twierdzeń pozwalających się w obiektywny sposób
zweryfikować. Z tego punktu widzenia dyskusyjnymi są np. wyjaśnienia typu intencjonalnego czy
usprawiedliwiającego. Chociaż możemy domyślać się celów czy zamiarów danej osoby lub osób i to
niekiedy nawet z dużym stopniem prawdopodobieństwa, ale na ogół trudno wykazać, że są to jedyne
cele czy zamiary, i że one właśnie były decydujące w danym przypadku. Inaczej mówiąc trudno po
prosty zweryfikować logicznie poprawne domysły na ten temat.
193
Podobnie ma się sprawa z odkrywaniem uzasadniających racji", które jeżeli nawet są
prawdopodobne to nie znaczy wcale, iż musiały tkwić u podstaw zachowań danych ludzi, ponieważ
mogły występować także jakieś inne nieznane nam racje determinujące ich zachowanie.
Nasuwa się także pytanie czy wyjaśnianie poprzez odwoływanie się do teorii, rozumianej, jako system
wyjaśnień"16 jest rzeczywiście w każdym przypadku godne wiary? Odpowiedz na powyższe pytanie
zależy od tego za jaką koncepcją nauki opowiadamy się, ponieważ od wyboru danych koncepcji zależy
wartość teorii do jakich się odwołujemy. Jeżeli np. opowiadamy się za formalno-logiczną czy
fenomenologiczną koncepcją nauki, to wyjaśnienia oparte na teoriach tak pojmowanych nauk mogą
być odległe od obiektywnej rzeczywistości. Wspomniane koncepcje nauki bowiem upatrują
prawdziwość danej teorii jedynie w logicznej poprawności jej struktury. Tym samym stwarzają
możliwość zaliczania do rzędu pełnosprawnych teorii naukowych nawet różne pseudonaukowe teorie,
jeżeli tylko spełniają one wyżej wymieniony postulat, tzn.są logicznie poprawne.
Możemy przecież bez większego trudu znalezć takie teorie, które chociaż są z logicznego punktu
widzenia bez zarzutu to jednak nie zawierają żadnych twierdzeń sprawdzalnych poprzez
przedmiotową praktykę. Są to teorie, których tezy wynikają w sposób logicznie zasadny z przyjętych
założeń, ale przesłanki, czyli owe założenia, sapo prostu przyjęte na wiarę, jak to ma miejsce w
różnych teoriach filozoficznych, teologicznych i itp.
Fakty i zjawiska społeczne mogą być więc wyjaśnione w różny sposób, ale nie każdy z nich jest w
równym stopniu godny zaufania. Zastanawiając się nad tym, jakie typy wyjaśnień są przydatne dla
naukowych interpretacji zjawisk społecznych, dochodzimy do wniosku, że mogą tu wchodzić w grę
następujące typy:
1. Wyjaśnienia nomologiczne, odwołujące się do praw obowiązujących w danych naukach.
Wyjaśnienia te mogą mieć charakter dedukcyjny albo indukcyjny.
2. Wyjaśnienia genetyczne, których celem jest najogólniej biorąc ukazanie tego, jak doszło do
pojawienia się danego faktu, czyli jak się on ukształtował, jaki łańcuch przyczynowo-skutkowy tkwi u
jego podstaw.
3. Wyjaśnienia przyczynowo-skutkowe, wskazujące na bezpośrednie i główne przyczyny
interesującego nas zdarzenia, pomijające równocześnie przyczyny, tzn. cały złożony ciąg jego
uwarunkowań. [ Pobierz całość w formacie PDF ]
