Kraszewski_JĂłzef_Ignacy_ _Stara_baĹĹ_cz._2
Robert Silverberg W dóŠdo ziemi
MikoĹaj Kopernik Pisma wybrane
Jeffrey Lord Blade 10 Ice Dragon
Gregory Benford T
Miernicki Sebastian Pan Samochodzik i ... Pruska korona
Anna DePalo Pakt z diabśÂem
Command and Contro Understand Deny Detect
Dare Tessa Spindle Cove 03.2 Dama o póśÂnocy t. 2
Jane Lindskold Firekeeper Saga 1 Through Wolf's Eyes
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
nych wiadomoSci, zara�aj�c cudzoziemskimi maksymami wspó�braci swoich.
Przekupiony od cudzoziemców na zgub� nasz�, zacz�� w sekrecie m�odzie�y opowieda� wy-
gody, bogactwa, szcz�SliwoS� �ycia w zbytkach. Jad skryty zacz�� si� szerzy�, nowoS� ude-
rzy�a w oczy m�odzie� nieostro�n�. Naganione zwyczaje nasze zda�y im si�, tak jak i tobie
z pocz�tku, grubia�stwem i dzikoSci�. Przek�adaj�c cudzych narodów wygody - nam nie zna-
ne - przez wynalazki kunsztów obrzydzi� im w�asn� ojczyzn�. Wynosi� pod niebo ich talenta;
ale ubolewa�, i� by�y zakopane bez �adnego wzgl�du, bez �adnej dystynkcji, bez �adnej nad-
grody, jakie widzia� w cudzych krajach.
Tu im dopiero przek�ada� pocz�� stopnie subordynacji w monarchiach, pod jednym wodzem
i rz�dc� ca�ego narodu, a przeto i lepszy rz�d, gdy jeden wszystkimi zawiaduje, i nadgrod�
przymiotów, gdy pod monarch� pomniejsze urz�dy i jurysdykcje stawiaj� ka�dego w stanie
proporcjonalnym zdatnoSci lego w�aSciwej. Wtenczas us�uguj�c jednemu cz�owiek utalento-
wany tysi�c innych mie� mo�e us�uguj�cych sobie; i je�eli go martwi podleg�oS� jednemu,
nadgradza te umartwienie zwierzchnoS� nad wielu.
Tymi i podobnymi dyskursami tyle dokaza�, i� mu kilku przyrzek�o dopomaga� w jego przed-
si�wzi�ciu. �e zaS by� przekupiony darami od tych ludzi, u których przebywa�, na to, a�eby
ich do nas sprowadzi� i pod ich rz�dy podda�, zacz�� w wielkim sekrecie udziela� adheren-
tom swoim teko, co z sob� przyniós�. By�y to jakieS osobliwe narz�dzia: jedne mia�y podo-
bie�stwo do wody, gdy� si� w nich mo�na by�o przegl�da�, a z tym wszystkim tak� mia�y sta-
�oS� jak kamienie albo drzewo; by�y nawlekane kamyczki rozmaitych kolorów; by�y jakieS
instrumenta b�yszcz�ce si� i podobno tak obra�aj�ce jak twój nó�; ale najwi�cej by�o okr�-
g�ych a p�askich sztuczek z kruszcu �ó�tego i bia�ego. O tych on powieda�, i� s� do wszyst-
63
kiego przydatne i zgodne i maj� taki w sobie szacunek, i� ci nowi ludzie, których przyjScie
obiecywa�, mieli je za rzecz najpotrzebniejsz� do �ycia.
Umówi� si� ju� by� z adherentami swoimi ów zdrajca i sporz�dziwszy tajemnie, na model
przywiezionej od Laonga, �ódx wielk� ju� mieli si� puszcza� do owych ludzi cudzoziemskich
za przewodnictwem swojego herszta. Szcz�Sciem, przechodz�c si� w nocy ponad brzeg mor-
ski jeden z obywatelów wys�ucha� ich mi�dzy krzakami rozmawiaj�cych o przysz�ej podró�y.
Zadumiany rzecz� nigdy przedtem nie s�ychan�, pobieg� do starszych; ci zebrawszy m�odzie�
znalexli Laonga z czterema innymi na tym�e miejscu i gdy si� broni� chcieli, gwa�tem zwi�-
zanych przywiedli do osady.
Przyznali si� wspo�ecznicy do wszystkiego; sam herszt upornie milcza�. Od�o�ono s�d do
kilku dni; ka�dy z winowajców w osobnym zamkni�ciu trzymany by� z surowym zakazem,
�eby �adnej z obywatelmi nie mieli komunikacji. Zeszli si� tymczasem najstarsi wszystkich
osad gospodarze i za ich wyrokiem rzeczy przywoxne, zamkni�te w wielkich naczyniach,
wraz z winowajcami na pole pierwszego herszta wyprowadzono. Tam g��boko w ziemi� za-
kopano obmierz�e naczynia, co gdy si� sko�czy�o, lud winowajców ukamienowa�, a na
wieczn� pami�tk� tyle kamieni na to miejsce zniesiono, i� si� sta� kopiec wielki, którego
widzisz.
Starzy, którzy s�uchali inkwizycji tych winowajców, skomponowali dla wiecznej pami�ci
pieS�, w której to wszystko, com ci powiedzia�, jest wyra�ono, z przydatkiem strasznych prze-
kl�stw na zdrajców ojczyzny.
64
ROZDZIA� JEDENASTY
Po kilkodniowej podró�y wróciliSmy si� do domu. Zaszli nam drog� mieszka�cy i cz�S� ow�
zbo�a, z której mia� by� chleb powszechny uczyniony, przyj�li z radoSci� i uszanowaniem.
Trzeciego dnia przypada�a wielka uczta; na t� wezwany by�em. Gdy przysz�o ów chleb oj-
czysty na cz�Sci dzieli�, najstarszy z zgromadzenia opuSci� mnie. To gdy postrzeg� mój go-
spodarz, prosi�, a�ebym i ja, ile ju� wspó�obywatel, móg� by� onego ucz�stnikiem. Trudni�
rozdzielaj�cy mieni�c, i� nie b�d�c synem powszechnego ojca, do cz�stki strawy powszech-
nej nie mog�em nale�e�. Rzek� Xaoo:
- A gdyby nasz pierwszy ojciec ujzrza� by� przychodnia �akn�cego, czy by�by mu kawa�ka
chleba swojego �a�owa�?
Te zagadnienie skonwinkowa�o wszystkich; rozdzieli� si� wi�c ze mn� cz�stk� swoj� w�asn�
ów najstarszy gospodarz, a skosztowaniem tego szacownego u�omka sta�em si� cz�onkiem tej
szcz�Sliwej familii.
Gdy si� ju�. wszyscy nasycili, powsta�a z miejsc swoich m�odzie� i otoczy�a starszyzn�. Naj-
s�dziwszy tak mówi� pocz��:
- Wiek wiekowi podaje pami��, dzie� dniowi daje nauk�. JedliSmy chleb naszego ojca, s�u-
chajmy napomnienia jego. Bóg jest xród�em wszystkiej istnoSci; Bóg jest pocz�tkiem wszyst-
kiego dobra; Bóg by� powinien jednym celem i ko�cem wszystkich spraw naszych.
Rodzicom nale�y si� mi�oS�, uszanowanie, pos�usze�stwo. Chcecie mie� wdzi�czne dzieci -
b�dxcie wdzi�cznymi dzie�mi.
JesteSmy wszyscy jednego ojca potomkowie, pami�tajmy o tym nieustannie, �eSmy bracia.
Wychowanie m�odzie�y niech b�dzie szko�� cnoty. Nadgroda cnoty w tym �yciu najwi�ksza:
wewn�trzne przeSwiadczenie. Inszych nie szukajcie; gdy zaS karzecie wyst�pki, �a�ujcie wy-
st�pnych a pami�tajcie, �e i wy mo�ecie zgrzeszy�.
Zacz�� potem opowieda�, jako pierwszy ojciec od morza z dalekiej ziemi przyby�; a wzg��bsz
ziemi zaszed�szy uprawia� rol�, dom zbudowa�, rozkrzewionemu potomstwu da� nale�yte
wychowanie i nauki, a te wspieraj�c Swi�tymi swoimi przyk�ady, za�o�y� pierwsze fundamenta
szcz�SliwoSci powszechnej ca�ego kraju. Wylicza� cnoty i dzie�a nast�pców, którymi zas�u�y-
li sobie na wieczn� pami��.
- Wspominaj� z wielkimi pochwa�ami kroniki nasze wojowników, �e wypleniali naród ludz-
ki; monarchów, �e karz�c ma�e kradzie�e, wielkimi si� zaszczycali; m�drców, �e sny swoje
dowcipne dawali za wyroki; prawodawców, �e subtelnymi wynalazki s�odzili jarzmo niezno-
Snej podleg�oSci. S�ynie Aleksander, �e pó� Swiata nieszcz�Sliwym uczyni�; Juliusz, �e zgubi�
swoj� ojczyzn�. Nie na tej szali wa�yli tamtejsi obywatele zas�ugi przodków swoich.
Wspominali z uszanowaniem jednego, który wydoskonali� instrumenta rolnicze; drugiego, któ-
ry odkry� dzielnoS� niektórych zio�ek zdatnych do uleczenia chorób; tego, którego sk�adania
65 [ Pobierz całość w formacie PDF ]
